Jak wygląda olcha + zdjęcia

Jak wygląda drzewo olcha + zdjęcia 

 

Czasem widzisz drzewo i od razu wiesz, co to jest. A czasem mijasz je latami i dopiero któregoś dnia coś Cię tknie: "kurczę, ciekawe co to właściwie rośnie przy tej wodzie". A potem się okazuje, że przecież to olcha. Niby stoi tuż przy ścieżce, niby niczym się nie popisuje, a jednak przyciąga wzrok, jeśli tylko dasz jej chwilę. Wystarczy jeden spacer nad rzeką albo wzdłuż spokojnego stawu, żeby zauważyć liście o nietypowym kształcie, ciemne małe szyszki na cienkich gałązkach i korę, która zachowuje się trochę inaczej niż u drzew rosnących na suchych miejscach.

To drzewo lubi wilgoć. Ma swoje drobne cechy, które zaczynają być oczywiste dopiero wtedy, gdy je znajdziesz. Dlatego wielu osobom olcha kojarzy się z czymś znajomym, a jednocześnie trudnym do nazwania. I właśnie dlatego opisanie jej wyglądu bywa ciekawsze, niż mogłoby się wydawać.

 

Jak wygląda olcha w skrócie

• Olchę najłatwiej rozpoznać po drobnych, ciemnych szyszkach, które zostają na gałązkach przez cały rok.
• Liście olchy mają okrągły kształt z charakterystycznym "ścięciem" u nasady i ciemnozielony kolor w sezonie.
• Kora młodych drzew jest gładka i oliwkowa, u starszych ciemnieje i pęka w podłużne linie.
• Olcha kwitnie bardzo wcześnie – kotki męskie rozwijają się pod koniec zimy, zanim pojawią się liście.
• Owoce olchy to małe szyszki, które z czasem czernieją i otwierają się, uwalniając nasiona.
• Drzewo rośnie najczęściej na terenach podmokłych: nad rzekami, w rowach, na mokradłach.
• W Polsce spotyka się trzy gatunki: olchę czarną, szarą i zieloną, różniące się pokrojem i kolorem liści.

 

Jak rozpoznać olchę na pierwszy rzut oka?

Olcha potrafi zmylić, szczególnie tam, gdzie rosną inne drzewa lubiące wilgoć. Jeśli widzisz smukłe drzewo o lekko przechylonym pniu, rosnące tuż przy wodzie, to masz sporą szansę, że patrzysz właśnie na nią. Część osób zwraca uwagę na sam pokrój - trochę luźny, trochę nieregularny. Gdy drzewo jest jeszcze młode, wygląda w zasadzie niepozornie, lecz starsze egzemplarze mają już swój typowy wygląd: korona nie jest bardzo gęsta, a gałęzie odchodzą od pnia pod łagodnym kątem.

Są też inne wskazówki. Olchy często stoją tam, gdzie innym drzewom wcale nie śpieszno - podmokłe zakola rzek, brzegi stawów, rowy. To dobry trop. Jeśli spacerujesz nad wodą i widzisz drzewo z drobnymi ciemnymi "szyszkami" na gałązkach, to często będzie to olcha.

 

Liście olchy – kształt, kolor i drobne detale

Liść olchy wygląda dość prosto, ale tylko na pierwszy rzut oka. Gdy trzymasz go w dłoni, zaczynasz zauważać małe szczegóły. Jest okrągły lub delikatnie owalny, jakby ktoś lekko spłaszczył go od dołu. Dolna część liścia pozostaje często "ścięta", co już samo w sobie wyróżnia to drzewo. Brzegi są ząbkowane, ale nie ostro - bardziej łagodnie, miękko.

Kolor? W sezonie pełnej wegetacji to intensywna, ciemna zieleń, która potrafi wybijać się nawet spośród innych drzew. A jak spojrzysz pod światło, zobaczysz wyraźne unerwienie - sieć delikatnych linii dających liściowi ciekawy rysunek. Jesienią olcha jest trochę na przekór reszcie lasu. Nie robi wielkiego spektaklu, nie przebarwia się mocno. Liście pozostają zielonkawe, czasem przygaszone, bardziej oliwkowe.

Jeśli trafisz na młode liście, zauważysz, że bywają prawie jedwabiste w dotyku. Starsze robią się sztywniejsze, ale nadal łatwo rozpoznać ich kształt, bo jest dość charakterystyczny. To właśnie ten "ścięty" dół sprawia, że człowiek szybko kojarzy gatunek.

 

Kora olchy i jej charakterystyczne cechy

Kora olchy potrafi zmieniać się razem z wiekiem drzewa. Młode okazy mają ją gładką, prawie miękką w dotyku, czasem delikatnie oliwkową. Dopiero z czasem ciemnieje i staje się bardziej nierówna. U starszych drzew widać podłużne pęknięcia, ale nie są to głębokie bruzdy jak u dębu. Raczej subtelne linie, które tworzą lekki wzór.

Ciekawostką jest też kolor - olchy potrafią mieć korę w odcieniach szarości, brązu, a nawet lekko czarnych tonów, szczególnie tam, gdzie drzewo bywa często mokre. W miejscach z dużą wilgocią kora potrafi mieć ciemniejsze plamy, co zawsze przyciąga wzrok. Drzewo może wówczas wyglądać jakby było lekko "przydymione".

Gdy spojrzysz na korę w pobliżu nasady, możesz też zauważyć mchy i porosty - olcha bardzo chętnie je nosi. Bywa, że pokrywa je zielona warstwa, dzięki czemu pień wygląda na bardziej miękki wizualnie. To kolejna wskazówka, która pomaga odróżnić ją od drzew rosnących na suchym terenie.

 

Kiedy olcha kwitnie i jak wyglądają jej kotki?

Kwitnienie olchy łatwo przegapić, jeśli nie wiesz, kiedy patrzeć. Zwykle zaczyna się bardzo wcześnie, czasem już pod koniec zimy, zanim inne drzewa w ogóle zaczną myśleć o wiosennym przebudzeniu. Bywa, że widzisz nagie gałęzie, a na nich wiszą długie, zwisające kotki. To jest właśnie ten moment. Kotki męskie są bardziej okazałe, nawet kilkucentymetrowe, o lekko żółtawym lub brunatnym kolorze. Gdy poruszy je wiatr, rozsypują pyłek, który unosi się jak delikatna mgiełka.

Kotki żeńskie wyglądają zupełnie inaczej. Są mniejsze, bardziej zwarte i przypominają miniaturowe, zielonkawe szyszki. Dopiero z czasem twardnieją i ciemnieją, aż w końcu stają się tym, co większość osób kojarzy z olchą - ciemnymi, zdrewniałymi kuleczkami na cienkich gałązkach.

Jeśli trafisz na kwitnącą olchę w mocnym słońcu, może Ci się wydawać, że całe drzewo lekko „pyli”. To sygnał, że jest w pełni sezonu. Może Cię to zdziwić, bo wszystko wygląda jeszcze jak późna zima, a olcha już działa. To jedna z jej cech - wyprzedza wiele innych gatunków.

 

Owoce olchy – małe szyszki, które łatwo przeoczyć

Te małe ciemne szyszki to chyba najbardziej charakterystyczny element olchy. Są tak drobne, że wiele osób bierze je najpierw za resztki po jakimś owadzie albo za zasuszone pąki. Dopiero po chwili dociera, że to owoce drzewa. Gdy są jeszcze młode, mają zielonkawy albo brunatny odcień, ale z czasem robią się prawie czarne. Wtedy też otwierają się i uwalniają nasiona.

Co ciekawe, te szyszki utrzymują się na drzewie bardzo długo. Nawet zimą, kiedy liści już nie ma, szyszki dalej wiszą na gałązkach i sprawiają, że olcha jest łatwa do rozpoznania. W niektórych miejscach można zobaczyć całe skupiska suchych owoców - to wygląda trochę tak, jakby drzewo miało własne ozdoby.

W dotyku są twarde i chropowate. Jeśli zbierzesz je z ziemi, zauważysz, że są lekkie, jakby puste w środku. To dlatego, że nasiona już dawno wypadły. Dla ptaków i drobnych zwierząt te owoce są mało atrakcyjne, ale dla ludzi bywają ciekawostką.

 

Olcha a inne drzewa – czym się wyróżnia?

Najłatwiej pomylić olchę z brzozą, grabem albo leszczyną, szczególnie gdy patrzysz z daleka. Jednak gdy podejdziesz bliżej, różnice robią się bardzo wyraźne. Brzoza ma białą korę - olcha nigdy. Grab ma liście o innym kształcie - bardziej wydłużone, z mocno zarysowanymi nerwami. Leszczyna bywa niższa i ma inne owoce.

Olcha wyróżnia się przede wszystkim zestawem trzech elementów, które nie występują razem u innych drzew:

• Ciemne, drobne szyszki utrzymujące się całą zimę.
• Kotki pojawiające się bardzo wcześnie.
• Liście o charakterystycznym, jakby ściętym dole.

Jest też coś subtelnego w samej sylwetce drzewa. Olcha często rośnie w lekkim pochyleniu, szczególnie nad wodą. Jakby próbowała wyjrzeć nad brzeg, zobaczyć, co dzieje się w odbiciu. To oczywiście tylko wrażenie, ale wiele osób zwraca na to uwagę.

I jest jeszcze kwestia wilgoci. Mało które drzewo radzi sobie tak dobrze na podmokłych terenach. Jeśli widzisz pień stojący w wodzie lub tuż nad lustrem rzeki, prawdopodobieństwo, że to olcha, jest całkiem spore.

 

Gdzie rośnie olcha i dlaczego wybiera wilgotne miejsca?

Olcha to jedno z tych drzew, które doskonale radzą sobie tam, gdzie innym zwyczajnie brakuje sił. Wystarczy spojrzeć na jej ulubione miejsca: brzegi rzek, leśne mokradła, rowy melioracyjne, strefy, gdzie ziemia zachowuje wilgoć prawie cały rok. Jeśli trafisz na ścieżkę, przy której grunt aż lekko zapada się pod stopami, to wcale bym się nie zdziwił, gdybyś zobaczył obok olchy.

Dlaczego tak lubi wodę? To kwestia przystosowania. Jej system korzeniowy potrafi funkcjonować nawet przy niedoborze tlenu w glebie, co dla wielu gatunków byłoby trudne. Korzenie olchy wręcz współpracują z bakteriami wiążącymi azot, a to sprawia, że drzewo żyje w środowisku bogatszym, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. To też tłumaczy, czemu olcha tak szybko rośnie - daje sobie radę tam, gdzie inni mają pod górkę.

Nie znaczy to jednak, że olcha rośnie wyłącznie na mokradłach. Spotkasz ją również na bardziej suchych stanowiskach, zwłaszcza czarną olchę. Jednak nawet wtedy najczęściej jest to teren z wilgocią bliżej powierzchni. Zwykły spacer po lesie wystarczy, żeby zauważyć pewną prawidłowość: im bliżej wody, tym więcej olch. To trochę jak ich znak rozpoznawczy.

 

Najpopularniejsze gatunki olch i ich różnice

W Polsce rosną głównie trzy gatunki, a każdy ma swoje małe wyróżniki. Najczęściej spotkasz olchę czarną, zwaną też olszą czarną. To ona tworzy wilgotne łęgi i te charakterystyczne nadrzeczne aleje. Jej liście są błyszczące, ciemne, a pień potrafi osiągnąć naprawdę spore rozmiary.

Drugi gatunek to olcha szara. Rośnie częściej na terenach górskich i podgórskich, bywa też wyższa optycznie dzięki węższemu pokrojowi. Jej kora ma jaśniejszy kolor, a liście są bardziej matowe. Często spotkasz ją w towarzystwie świerków i jodeł, bo dobrze znosi chłodniejszy klimat.

Trzecia - olcha zielona - to zupełnie inna historia. Nie tworzy dużych drzew, raczej krzewiaste skupiska. Rosną one w surowych warunkach, w górach, na halach i stromych zboczach. Jest niska, gęsta i odporna. Taki mały, twardy zawodnik, który trzyma się skał, wiatru i śniegu.

Różnice mogą wydawać się subtelne. Mają one jednej inny kolor liści, inne tempo wzrostu i budową pnia. A jednak wszystkie z nich są rozpoznawalne jako „olchowe”.

 

Jak wygląda drzewo olcha latem?

Latem olcha prezentuje się najbardziej okazale. Liście są wtedy pełne, ciemnozielone, lekko błyszczące. Gdy złapie je słońce, potrafią odbijać światło tak, że korona wygląda na bardziej żywą, jakby pulsowała drobnymi refleksami. To właśnie w środku lata najłatwiej zauważyć ich charakterystyczny okrągły kształt i to delikatne "ścięcie" przy ogonku.

Korona latem jest dość szeroka, ale nie tak gęsta jak u lipy czy klonu. Widać przez nią dużo światła. Pnie starszych olch nabierają wtedy ciemniejszego odcienia, szczególnie jeśli rosną w miejscach częstych opadów. Czasem kora latem wygląda, jakby była świeżo zmoczona - nawet gdy deszczu dawno nie było. To efekt mikroklimatu przy wodzie.

Latem najlepiej widać też owoce. Te starsze, czarne szyszki nadal wiszą na gałęziach, a obok nich pojawiają się nowe, zielonkawe. Całość tworzy ciekawy kontrast - różne etapy jednego drzewa obok siebie. Wiele ptaków wykorzystuje wtedy olchę jako punkt obserwacyjny, bo ma dobry przegląd terenu, a gałęzie nie są zbyt gęste.

 

Jak wygląda olcha zimą?

Zimą olcha pokazuje swoje najbardziej minimalistyczne oblicze. Bez liści można zobaczyć konstrukcję całej korony - sieć cienkich, lekko poskręcanych gałęzi, które robią ciekawy rysunek na tle nieba. To właśnie zimą rozpoznawanie olchy jest najłatwiejsze. Szyszki zostają na drzewie i dosłownie „krzyczą” z daleka. Czarne, małe, w licznych skupiskach.

Kotki męskie zimą są już widoczne, choć jeszcze nie rozwinięte. Wyglądają jak małe, wydłużone paczuszki zwisające z gałązek. Czasem zbierają na sobie szron i wtedy potrafią wyglądać naprawdę efektownie, jakby drzewo było delikatnie oszronione dekoracjami.

Pień zimą robi się ciemniejszy. Wilgoć sprawia, że kora wygląda bardziej jednolicie i gładko. Zimowa olcha ma w sobie coś surowego, ale może to po prostu wrażenie, gdy widzimy ją na tle śniegu lub zamarzniętej wody. Jej korzenie nadal tkwią głęboko w mokrej ziemi, jakby nic jej nie ruszało.

Zimą olcha pokazuje wszystkie drobiazgi, które latem giną w zieleni. I to jest w niej chyba najciekawsze - o każdej porze roku widać w niej coś nowego.

 

FAQ – najczęściej zadawane pytania

1. Jak szybko rozpoznać olchę w terenie?
Po ciemnych szyszkach na gałązkach i liściach ze ściętą nasadą.

2. Jak wyglądają liście olchy?
Są okrągławe, ząbkowane i mają charakterystyczne spłaszczenie przy ogonku.

3. Jaki kolor ma kora olchy?
Od jasnooliwkowego u młodych drzew do ciemnoszarego i prawie czarnego u starszych.

4. Kiedy pojawiają się kotki olchy?
Pod koniec zimy, zanim drzewo wypuści liście.

5. Jak wyglądają owoce olchy?
To małe, ciemne szyszki, które długo zostają na gałęziach.

6. Gdzie najczęściej rośnie olcha?
W pobliżu wody: nad rzekami, stawami i na podmokłych ścieżkach.

7. Czym różni się olcha czarna od szarej?
Czarna ma ciemniejsze liście i grubszą korę, szara jest jaśniejsza i rośnie w chłodniejszych rejonach.

8. Czy olchę można pomylić z brzozą?
Z daleka tak, ale olcha nie ma białej kory, a jej owoce wyglądają jak małe szyszki.

9. Jak wygląda olcha zimą?
Ma nagie gałęzie z widocznymi szyszkami i nierozwiniętymi kotkami.

10. Jak wygląda olcha latem?
Ma gęste, ciemnozielone liście i jednocześnie młode oraz stare szyszki na gałązkach.

 

Źródła

^{https://pl.wikipedia.org/wiki/Olsza
https://pl.wikipedia.org/wiki/Olsza_czarna}